Taş Fırın Yapımı
Taş fırınlar, eski zamanlardan günümüze kadar gelerek nostalji dolu bir lezzet deneyimi sunarlar. Mutfaklarımızda ve bahçelerimizde hâlâ büyük bir beğeniyle de kullanılmaya devam ediliyor. Peki, taş fırın nedir ve neden bu kadar özel? Taş fırınlar, geleneksel yapıları ve odun ateşiyle ısıtılmaları sayesinde ekmek, pizza ve çeşitli hamur işlerinin en lezzetli hallerine ulaşmasını sağlar.
Bu fırınlar, “kara fırın” veya “odun fırını” olarak da bilinir ve özellikle ekmek pişirme konusunda vazgeçilmezdir. En önemli özelliklerinden biri, pişirme sürecinde yakacak (odun) ile pişirilen ürünün aynı mekânı paylaşmasıdır. Bu, yemeklere eşsiz bir aroma ve tat katar. Bu yazımızda “taş fırın nedir” sorusuna yanıt verdikten sonra, “taş fırın yapımı” konusunu adım adım ele alacağız. Haydi, başlayalım!
Taş Fırın Nedir?
Taş fırın, genellikle taş veya tuğladan yapılmış ve odun ateşi ile ısıtılan geleneksel bir fırın türüdür. Taş fırınlar, yavaş pişirme ve yüksek sıcaklıklara dayanıklılıkları nedeniyle ekmek, pizza ve diğer hamur işlerinin pişirilmesinde kullanılır.
Taş fırın, “kara fırın”, “odun fırını” isimleriyle de bilinir. Seyyar taş fırın, taş fırın modelleri arasında yer alır. Taş fırınlar, çoğunlukla ekmek fırını olarak kullanılır. Taş fırının en önemli özelliği yakacak için ayrı bir bölümünün olmamasıdır. Yakacak (odun) pişirilen ürünle aynı mekanı paylaşır. Odun fırının içine veya altına konur.
Taş Fırın Nasıl Yapılır?
Taş fırın yapımı, birkaç aşamadan oluşur. Bunlar arasında temel oluşturma ve fırın kubbesini inşa etme yer alır. İşte taş fırın yapımının ana adımları:
Temel ve Zemin Hazırlığı
Taş fırının zemin hazırlığı için beton, çakıl, demir donatı kullanılabilir. Basit bir temel veya beton dökümü ile düz bir zemin elde edilir.
Fırın tabanında yalıtım olmazsa çabuk soğur. Dolayısıyla hamur işleri sağlıklı ve doğru bir şekilde pişirilemez. Bu nedenle iyi bir yalıtım yapılması gerekir. Fırın tabanında kaya ve taş kullanılabilir. Çünkü kaya ve taş, ısındıktan sonra kolay soğumaz. Bu özellikleri sayesinde toprak ya da mucurdan daha faydalı olacaktır.
Dolgu işlemi sonrasında, taşların boşluklarını dolduracak şekilde çakıl taşı dökülür. Bu haliyle alan artık beton için hazırdır. Taşlar doldurulur, ardından demir ızgara konur ve zemin sağlam hale getirilir. Harç dökülür ve donmaya bırakılır. Ardından betonun üzerine cam şişeler serilir ve üzerine çuval örtülür. Cam, tuz vb. malzemeler iyi bir ısı tutucu olduğundan cam kırıklarının üzerine tuz serilir.
Ateş tuğlası ile fırın tabanını oluşturulur. Taşlar çapraz şekilde döşenir. Ardından özel şamot harç ile aralarındaki boşluklar doldurulur.
Kubbe İnşası
Taş fırın için ateş tuğlası kullanılabilir. Ateş tuğlalarını birbirine yapıştırmak için harç hazırlanır. Duvarlar istenilen yükseklikte örülebilir. Örülen duvar teraziye alınır ve donmaya bırakılır. Fırın tabanı irili ufaklı taş veya kaya parçaları ile doldurulur. Bu alanın ortası yakacak koymak için boş bırakılır.
Standart kubbenin yüksekliği de eni de 55 cm’dir. Yükseklik ve en ayarlandıktan sonra ateş tuğlaları ve şamot harcı ile örülmeye başlanır. Harç ölçüsü şu şekildedir:
Taş Fırın Kubbe Harç Malzemeleri
- 1 ölçü şamot toprağı
- 1 ölçü çimento
- 1 ölçü kireç
- 3 ölçü 0,3 kum (ince kum) ve su ile karıştırılır.
Kubbe kalıbını hazırlamak için silindir karton, mukavva ve koli parçaları kullanılabilir. Kubbe harç etkilerine karşı gazete ve naylon ile kaplanır. Kubbe formu tuğla ve harç ile belirli bir noktaya kadar yapılabilir. Kubbe kalıbı kaide üzerine yerleştirilir. Fırın ağzı belirlenir, ardından kubbe örülür. Kubbe tamamlandıktan sonra kalıp sökülür. Fırın dış yüzeyi harç ile sıvanır ve donmaya bırakılır.
Fırının ağzı ve bacası yapıldıktan sonra, üzeri son kez sıvanır ve donmaya bırakılır. Taş yünü plakaları kubbeye göre kesilir, ip ve tel ile mümkün olduğunca sabitlenerek yalıtım amacıyla sıva üzerine yerleştirilir. Taş yününün düzgün durması ve sıvanın çatlamaması için küçük gözlü kümes teli döşenir.
Şamot, çimento, kireç ve samandan hazırlanan özel harç ile fırın yüzeyi son kez sıvanır ve donmaya bırakılır. Taş fırın artık hazır! Hava koşullarından etkilenmemesi için fırının üzeri örtü ile örtülebilir.
Fırının ağzı isteğe bağlı olarak açık bırakılabilir veya kapak takılabilir. Fırın ilk kez kullanılacaksa, yakacak olarak önce kağıt veya çalı çırpı yakılması önerilmektedir. İlk kullanımdan bir, iki gün sonra tahta parçası yakılabilir. Fırın iyice kuruduktan sonra, yapımından bir hafta sonra artık odun yakmaya başlayabilirsiniz.
Kaynak: www.ankara.bel.tr
Taş Fırını Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Taş Fırın Yapımında Kullanılan Malzemeler
Taş fırın yapımında kullanılan temel malzemeler arasında ateş tuğlası, ateş tuğlası harcı, yalıtım malzemeleri (perlit, vermikülit) ve dış kaplama malzemeleri yer alır.
Fırın Taşı Hangi Taştan Yapılır?
Fırın taşları genellikle yüksek sıcaklıklara dayanıklı ve ısıyı eşit dağıtan malzemelerden yapılır. En yaygın kullanılan taşlar arasında ateş tuğlası, lav taşı ve granit bulunur.
Taş Fırın Nasıl Çalışır?
Taş fırınlar genellikle odun ateşi ile ısıtılır ve bu ısı, fırın kubbesi ve zemini tarafından eşit şekilde dağıtılır. Isı, fırının taş duvarları tarafından tutulur ve uzun süre muhafaza edilir, böylece yavaş ve eşit pişirme sağlar.
Ateş Tuğlası Harcı Nasıl Yapılır?
Ateş tuğlası harcı, yüksek sıcaklıklara dayanıklı bir harçtır. Ateş tuğlası harcı, ateş kili, kum ve su karışımından yapılır. Bazen dayanıklılığı artırmak için portland çimentosu da eklenir.
Evde Kuzine Soba Fırın Nasıl Kullanılır?
Fırın Yemekleri: Birbirinden Leziz 42 Tarif
Fırın Kullanımı: Isı, Program Ayarlama, Tepsi Konumu
Semaver Nasıl Yakılır, Temizlenir? Semaverde Çay Nasıl Demlenir?
Blog sayfamızda faydalı bilgiler kategorisini kapsayan yazılar genel bilgilendirme amaçlıdır. Kategoride söz konusu içeriğin açıklayıcı tanımlamalarına, en belirgin faydalı özelliklerine, doğru ve etkili kullanım tavsiyelerine kolaylıkla tek yazıdan ulaşabilirsiniz. Yazı yayına alındıktan sonra, zaman içerisinde güncelliğini ve geçerliliğini yitirebilir. İlgili besinin ya da ürünün faydaları her bünyede farklı etkiler gösterebilir. Sunmuş olduğumuz bilgiler hiçbir zaman doktor teşhisinin yerini tutmaz, reçete niteliği taşımaz. Bilgileri uygulamadan önce alanında uzman görüşü almanızı tavsiye eder; aksi durumda oluşabilecek sorunlardan sitemizin sorumlu tutulamayacağını önemle hatırlatırız.
